[Tóm Tắt & Review Sách] “Binh Pháp Tôn Tử”: Chìm Đắm Trong Triết Học Và Nghệ Thuật Chiến Lược
Trong mỗi cuộc chiến, để đạt được chiến thắng, không chỉ cần đến một đội quân xuất sắc và những vũ khí hiện đại, mà còn đòi hỏi những chiến lược khôn ngoan để chiến thắng kẻ thù. Điều này giống như trong các bộ phim dã sử nổi tiếng như Tam Quốc Diễn Nghĩa, Xuân Thu Chiến Quốc, nơi mà khán giả được chứng kiến những chiến thuật tài tình của các bậc quân sư, khiến họ ngỡ ngàng trước sự sáng tạo và tài mưu lược.
Mở ra cuốn sách Binh Pháp Tôn Tử, bạn sẽ khám phá một góc độ mới về nghệ thuật quân sự và chiến lược. Cuốn sách không chỉ là một bộ sưu tập về những chiến thắng và thất bại trong quân sự, mà là một tài liệu giáo trình sâu sắc, hướng dẫn độc giả hiểu rõ hơn về tâm lý và tư duy của những người lãnh đạo trong thời kỳ khó khăn. Đọc cuốn sách, bạn sẽ được hóa thân vào góc nhìn của những nhà triết gia để hiểu thêm về những triết lý lãnh đạo đầy thú vị và hấp dẫn.
Không chỉ là sự tập trung vào những chiến công lịch sử, cuốn sách này còn đi sâu vào bản chất tâm linh và triết lý của những nhà lãnh đạo quân sự. Tác giả đã giải thích cách triển khai quân lực và đưa ra những phân tích tư duy chiến lược như là một phần quan trọng của chiến thắng. Cuốn sách không chỉ là một bộ sưu tập về những chiến thắng và thất bại trong quân sự, mà hơn hết nó là một tài liệu giáo trình sâu sắc. Khi đọc cuốn sách, độc giả sẽ hiểu rõ hơn về tâm lý và tư duy của những người lãnh đạo trong thời chiến. Từ đó, rút ra những bài học cho riêng bản thân mình trong việc hoạch định chiến lược trong công việc và cuộc sống.
Cuối cùng, Binh pháp tôn tử không chỉ mang lại sự hiểu biết vững về chiến lược quân sự mà còn đưa ra những triết lý sâu sắc, tạo nên một nguồn tư duy phong phú và đa chiều về nghệ thuật mưu lược trong quân sự.
Giới thiệu về tác giả Tôn Vũ và lý do tại sao cuốn sách Binh Pháp Tôn Tử là cuốn sách đáng đọc của mọi độc giả.
Bộ Binh pháp Tôn Tử được biên soạn thành sách vào khoảng năm 496 – 453 trước công nguyên. Trong đó bao gồm 13 thiên binh pháp dài 5900 chữ, mỗi thiên nói về một chủ đề nhất định. Khi tổng hợp lại sẽ tạo thành một hệ thống tư tưởng hoàn chỉnh.
Cuốn sách Binh Pháp Tôn Tử của Tôn Vũ trước hết được coi là một tác phẩm triết học. Ngoài ra, với nhiều độc giả, tác phẩm này còn được coi là một hành trình triết lý về lòng người và cuộc sống.
Tác giả của cuốn sách là Tôn Vũ, một triết gia tài năng, một nhà tư tưởng quân sự lỗi lạc thời cổ, tướng nước Ngô cuối đời Xuân Thu (Trung Quốc). Với vốn hiểu biết tri thức sâu sắc của mình, ông đã viết ra cuốn Binh Pháp Tôn Tử, được cho là tài sản tri thức quý giá của nhân loại. Tác phẩm nổi tiếng Binh pháp Tôn Tử của ông là tác phẩm lý luận quân sự sâu sắc phản ánh tư tưởng quân sự thời cổ đại, được coi là người thầy của binh gia trăm đời.
Thế nhưng câu hỏi đặt ra là, liệu trong thời bình ngày nay, cuốn sách có còn giữ được giá trị của nó không?
Trên thực tế, đến ngày nay đây vẫn là một cuốn sách đáng để đọc và nghiền ngẫm bởi đây không chỉ là một cuốn sách triết học thông thường mà là một "hướng dẫn tâm hồn" đầy tinh thần tích cực. Ngoài những chiến thuật chiến đấu hay binh pháp thông thường, cuốn sách đưa ra nhiều triết lý sống mà chúng ta có thể áp dụng vào cuộc sống hàng ngày.
Tôn Vũ đã cho thấy bài học quý báu từ những thất bại, gian khổ. Đặc biệt, phải nhắc đến tính ứng dụng cao của cuốn sách khi tác giả không chỉ trình bày lý thuyết mà còn chia sẻ những ví dụ cụ thể và hướng dẫn cụ thể về cách áp dụng triết lý vào cuộc sống hàng ngày.
Điều này cho thấy những giá trị của cuốn sách đối với nhiều người ngay cả trong thời bình.
Thông điệp triết học mà Tôn Vũ gửi gắm qua từng chương.
Chương thứ nhất
Xuyên suốt cuốn sách là 36 mưu kế với mỗi chương là một thiên. Cấu trúc của cuốn sách được xây dựng một cách có tổ chức, nhờ đó người đọc có thể theo dõi mạch lạc của các ý chính. Các phương pháp được trình bày từ đơn giản đến phức tạp, giúp hiểu rõ những khái niệm triết học phức tạp một cách rất đơn giản thông qua cách diễn đạt trực tiếp, ví dụ minh họa và sinh động, thú vị.
Ngay chương đầu tiên với tiêu đề “Thiên thứ nhất kế sách”, tác giả đã cho thấy tầm quan trọng của việc có tính toán đầy đủ trước khi thực hiện một kế hoạch nào: “Phàm trước khi khai chiến, đoán được thắng là do tính toán đầy đủ.”
Tôn tử nói:
“Chiến tranh là đại sự của quốc gia, quan hệ tới việc sống chết của nhân dân, sự mất còn của nhà nước, không thể không khảo sát nghiên cứu cho thật kỹ. Cho nên, phải dựa vào năm mặt sau đây mà phân tích, nghiên cứu, so sánh các điều kiện tốt xấu giữa hai bên đối
địch, để tìm hiểu tình thế thắng bại trong chiến tranh:
1.- Một là đạo.
2.- Hai là Thiên.
3.- Ba là Địa.
4.- Bốn là Tướng.
5.- Năm là Pháp.
Đạo là chỉ việc chính trị, đạo nghĩa, phải làm cho nguyện vọng của dân chúng và vua nhất trí với nhau, đồng tâm đồng đức. Có như vậy, trong chiến tranh mới có thể bảo nhân dân vì vua mà chết, vì vua mà sống, không sợ hiểm nguy. Thiên là thiên thời, nói về ngày đêm, trời râm trời nắng, trời lạnh trời nóng, tức tình trạng về khí hậu thời tiết. Địa là địa lợi, nói về đường sá xa gần, địa thế hiểm yếu hay bằng phẳng, khu vực tác chiến rộng hẹp, địa hình phải chăng có lợi cho tiến công, phòng thủ, tiến tới, thối lui. Tướng là tướng soái, tức nói về tài trí, uy tín, lòng nhân ái, lòng can đảm, sự uy nghiêm của người tướng. Pháp là pháp chế, nói về tình trạng tổ chức, biên chế, sự quy định về hiệu lệnh chỉ huy, sự phân chia chức quyền của tướng tá, sự cung ứng vật tư cho quân đội và chế độ quản lý... Tình huống về năm mặt nói trên, người tướng soái không thể không biết. Chỉ khi nào hiểu rõ và nắm chặt được những tình huống đó thì mới có thể giành được sự thắng lợi. Không thật sự hiểu rõ và nắm chắc được thì không thể đắc thắng. Cho nên phải từ bảy mặt sau mà tính toán, so sánh những điều kiện đôi bên giữa địch và ta để tìm hiểu tình thế thắng bại trong chiến tranh. Tức là phải xem xét:
1. Vua bên nào có nền chính trị được lòng dân hơn?
2. Tướng soái bên nào có tài năng hơn?
3. Thiên thời địa lợi bên nào tốt hơn?
4. Pháp lệnh bên nào được quán triệt hơn?
5. Thực lực quân đội bên nào mạnh hơn?
6. Binh sĩ bên nào được huấn luyện thành thục hơn?
7. Thưởng phạt bên nào nghiêm minh hơn?”
Từ đây có thế thấy, Tôn Tử muốn nhấn mạnh việc cần làm việc có kế hoạch, tổ chức, phân tích lợi và hại ngay từ khi bắt đầu để tránh những tổn thất, mất mát không đáng có. Đặc biệt là khi đưa ra những quyết định quan trọng và có tầm ảnh hưởng đến nhiều người. Ở đây, tác giả nói cụ thể việc quyết định khai chiến thì cần tính toán thắng bại để “tránh kẻ thù mạnh”. Và bất cứ việc gì cũng vậy, việc tính toán sẽ làm tăng khả năng chiến thắng và giảm tỉ lệ thất bại.
Tam Thập Lục Kế
Trong cuốn sách có nhắc đến Tam Thập Lục Kế, đây đều là những kế sách được nhiều người biết đến. Nhìn chung, chương này là một tập hợp các chiến thuật mưu trí đa dạng, mỗi kế đều có sự khôn ngoan và sự sáng tạo, phản ánh tầm quan trọng của chiến lược và mưu lược trong mọi lĩnh vực cuộc sống.
Cụ thể, tác giả miêu tả các chiến lực này như sau:
“1. Dương đông kích tây (Đánh lạc hướng đối phương)
Kế "Dương đông kích tây" là reo hò giả vờ như thật sự đánh vào phía đông, nhưng chủ yếu lại đánh vào phía
Trong tất cả mọi vấn đề của xã hội, từ chiến trường, thương trường, chính trường cho đến tình trường; nếu muốn điều này nhưng lại giả làm điều kia, nói điều này mà làm điều nọ, ấy là "Dương đông kích tây" vậy.
Kế này mờ ảo vô song. Nó rất khó biết, khó đoán, bị đánh bất ngờ. Kế này nhằm chuyển mục tiêu để lừa dối đối phương, khiến cho địch sơ ý, lừa lúc bất ý tấn công kẻ không chuẩn bị.
Có nhiều cách thức để thực hiện kế này, như:
- Tạo tin đồn. - Làm rối tai rối mắt địch. - Buộc đối phương lo nhiều mặt. - Mê hoặc ý chí của địch. - Nghi binh. - Làm phân tán lực lượng đối phương. - Làm yếu lực lượng đối phương, lực lượng phòng vệ địch.
Nguyên tắc của " Dương đông kích tây" là bí mật và chủ động. Bị động coi như phải chịu sự khống chế của địch.
Điều kỵ khi dùng kế " Dương đông kích tây" là để lộ cơ.
Lộ cơ là mất hết khả năng phòng bị, chuẩn bị. Dù là trên chiến trường, thương trường hay chính trường cũng đều phải giữ bí mật và nắm được thế chủ động.
2. Điệu hổ ly sơn (Dụ hổ ra khỏi rừng)
Kế "Điệu hổ ly sơn" là nhử, dụ hay khuấy động làm cho con hổ ra khỏi rừng.
Kế "Điệu hổ ly sơn" có hai lối: Một là nhử hổ ra khỏi rừng để dễ dàng giết hổ. Hai là đuổi hổ đi để dễ bắt giết những loại hồ ly vẫn dựa oai hổ mà hoành hành.
3. Nhất tiễn hạ song điêu (Một mũi tên hạ hai con chim)
Kế "Nhất tiễn song điêu" là dùng một mũi tên bắn chết hai con chim.
Ý của mưu kế này là dùng sức lực tối thiểu để đạt đến hiệu quả tối đa.
4. Minh tri cố muội (Biết rõ mà làm như không biết)
Kế "Minh tri cố muội" là biết thật rõ chuyện đấy, nhưng làm ra vẻ không biết gì.
Với người xưa, đây là một triết lý xử thế rất cao, mục đích lại ẩn trốn tất cả những tiếng thị phi nghi hoặc, nhưng theo nghĩa mưu kế, nó là một thái độ thâm sâu.
Cái đức của người quân tử không thể không cho thiên hạ biết, nhưng cái mưu kế của trượng phu không thể không giấu thiên hạ.
Tóm lại, biết rất nhiều mà tỏ ra không biết một là kế "Minh tri cố muội" vậy.”
Đây có lẽ là chương sách tâm đắt nhất của rất nhiều độc giả bởi tính hữu ích và thú vị của những nội dung được đề cập đến.
Đầu tiên, kế "Dương Đông Kích Tây" là một chiến thuật mưu trí tinh tế, sử dụng sự mơ hồ và đối phó khôn ngoan để đánh lạc hướng đối phương. Điều quan trọng nhất khi sử dụng chiến thuật này là giữ bí mật và sự chủ động, nhằm khiến đối phương mất khả năng chuẩn bị và mất phòng thủ. Nhờ vậy tăng khả năng thành công khi thực hiện cuộc tấn công tạo bất ngờ.
Kế "Điệu Hổ Ly Sơn" nhằm khuấy động để đánh lừa con hổ, làm cho nó ra khỏi môi trường tự nhiên của mình. Từ đó, tiếp cận hoặc tấn công một cách dễ dàng hơn. Kế "Nhất Tiễn Hạ Song Điêu" lại tập trung vào việc sử dụng sức lực tối thiểu để đạt hiệu quả tối đa. Thay vì tiêu tốn năng lượng, sức lực nhưng chỉ đạt được lợi ích rất nhỏ, hãy sử dụng trí thông minh và kinh nghiệm của bản thân để đạt được hiệu quả cao trong mọi công việc của mình. Kế "Minh Tri Cố Muội" là một chiến thuật đòi hỏi sự thông minh và sự kiên nhẫn để thực hiện khi giữ sự khiêm tốn và không thể hiện hết sức mạnh của bản thân nhằm tận dụng trong những trường hợp quan trọng.
Ngoài ra, tác giả còn nhắc đến nhiều chiến thuật thú vị khác nữa trong chương này và hầu hết chúng đều là những chiến thuật nổi tiếng, được nhiều người biết đến và áp dụng vào công việc để đạt được thành công.
Áp dụng Binh pháp Tôn Tử vào cuộc sống
Trong thời hiện đại, Binh pháp Tôn tử vẫn giữ nguyên được giá trị vốn có của nó, đặc biệt là trong lĩnh vực kinh tế. Nhiều người cho rằng “Binh pháp Tôn tử” rất phù hợp để áp dụng vào kinh doanh ở những nước phương Đông bởi trí tuệ uyên thâm trong binh pháp của Tôn Tử là không còn chỉ giới hạn trong lĩnh vực quân sự nữa.
Bill Belichick – một huấn luyện viên bóng đá chuyên nghiệp người Mỹ – người đứng thứ 14 trong danh sách Huấn luyện viên bóng đá nổi tiếng cũng cho biết đã từng đọc Binh pháp Tôn tử và sử dụng các khái niệm trong cuốn sách để lập chiến lược cho kế hoạch trận đấu của mình mỗi tuần.
Theo Belichick, Tôn Tử đã cho ông thấy tầm quan trọng của sự linh hoạt trong hoạch định chiến lược. Vì vậy, ông đã tạo ra kế hoạch chiến thuật mới mỗi tuần, nhằm giúp tạo ra sự bất ngờ và khó lường cho đối thủ. Belichick không tiếp cận hai trận đấu giống nhau theo cách giống nhau, mà thay vào đó, ông hiện thực hóa triết lý "Binh Pháp Tôn Tử" bằng cách tạo ra sự đa dạng và linh hoạt trong kế hoạch trận đấu.
Như vậy, Belichick không chỉ đọc cuốn sách mà còn biết cách áp dụng những triết lý của Tôn Tử vào bóng đá chuyên nghiệp một cách sáng tạo và phù hợp. Đây là minh chứng sống về việc nhận thức giá trị của triết lý cổ điển và áp dụng nó vào trường hợp của bản thân.
Là một độc giả thông thái, hãy biết cách vận dụng những chiến thuật này thật khôn ngoan vào cuộc sống của mình, từ những việc lớn như làm việc, kinh doanh, học tập hay chỉ đơn giản là thay đổi thói quen sinh hoạt, giảm cân để đạt được hiệu quả tốt nhất nhé.
Chẳng hạn như rất nhiều người chúng ta mất tập trung khi làm việc, học tập bởi xung quanh có rất nhiều nguồn gây xao nhãng như điện thoại, TV, tiếng ồn. Nguyên do của vấn đề này có thể không phải bởi vì bạn thiếu ý chí mà bởi kế hoạch, chiến lược của bạn chưa đúng đắn. Vì vậy, thay vì tự trách bản thân thì hãy đặt ra kế hoạch bằng cách cải thiện bản thân từ những điều nhỏ nhặt, đơn giản nhất rồi mới dần dần hình thành thói quen lớn từ những thói quen nhỏ. Khi đã thay đổi được những thói quen nhỏ đó, bạn sẽ trở thành một con người hoàn thiện hơn để có thể vươn tới những mục tiêu lớn lao hơn trong cuộc sống.
Lời kết
Hiện nay, cuốn Binh pháp tôn tử đã được dịch ra nhiều thứ tiếng và có tầm ảnh hưởng lớn ở nhiều nơi trên thế giới. Cuốn sách được mệnh danh là “thánh điển binh học” bởi những kiến thức thiết thực, thú vị và có tính ứng dụng cao. Để làm nên thành công của cuốn sách, không thể không kể đến phong cách viết “văn gọn nghĩa sâu”, nhiều âm điệu, bay bổng của tác giả.
Ngày trước, cuốn sách được coi là nghệ thuật quân sự. Thế nhưng, ngày nay, những triết lý không chỉ gói gọn trong lĩnh vực quân sự nữa mà có thể áp dụng trong hầu hết các trường hợp nhằm đạt được mục tiêu cách nhanh nhất.
Vì vậy, nếu bạn là một độc giả đang trên con đường tìm kiếm những kế hoạch, chiến lược cho cuộc sống của mình hay chỉ đơn giản là muốn hoàn thành những mục tiêu ngắn hạn, dài hạn nhanh chóng và dễ dàng hơn, hãy tìm đến cuốn sách Binh pháp Tôn Tử.
